Czy kontrola celno-skarbowa może zająć konto bankowe? Jak wygląda zabezpieczenie majątku przez KAS

Czy kontrola celno-skarbowa może zająć konto bankowe? Jak wygląda zabezpieczenie majątku przez KAS i jak krajowa administracja skarbowa realizuje czynności kontrolne?

Kto prowadzi działalność gospodarczą, ten wie, że kontakt ze służbą celno-skarbową może przyjść nagle – bez ostrzeżenia i… z blokadą konta w tle. Choć brzmi to jak scenariusz z filmu kryminalnego, to kontrola celno-skarbowa w Polsce rzeczywiście może doprowadzić do zajęcia majątku. Jak do tego dochodzi? Kiedy Krajowa Administracja Skarbowa może „zamrozić” firmowe środki i jakie są Twoje prawa? Rozłóżmy na czynniki pierwsze ten kontrolny mechanizm i sprawdźmy, co warto wiedzieć, zanim pojawi się urzędnik z upoważnieniem do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej.

Na czym polega kontrola celno-skarbowa i kto może kontrolować przedsiębiorców?

Kontrola celno-skarbowa to szczególny rodzaj kontroli, realizowany przez naczelnika urzędu celno-skarbowego, który działa na podstawie ustawy o KAS oraz innych przepisów ustawy. Jej celem jest sprawdzenie, czy podatnik – osoba fizyczna lub firma – prawidłowo wywiązuje się z obowiązków wynikających z przepisów podatkowych, celnych czy związanych z gier hazardowych.

W ramach czynności kontrolnych organy KAS mogą kontrolować między innymi:

• prowadzenie lub przechowywanie ksiąg podatkowych,
• prawidłowość deklaracji podatkowych,
• obrót towarów w obrocie między obszarem celnym Unii Europejskiej a państwami trzecimi,
• przywozem i wywozem towarów podlegających ograniczeniom,
• czynności podlegających kontroli z zakresu akcyzy, VAT, PIT, CIT i nie tylko.

W praktyce, wszczęcie kontroli celno-skarbowej następuje bez zapowiedzi. Podstawą działań jest upoważnienie do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej, a podatnik może zostać o niej poinformowany dopiero w momencie jej rozpoczęcia. Oczywiście, wszystko odbywa się na podstawie odpowiednich przepisów.

Kiedy kontrola celno-skarbowa może zająć konto bankowe?

To jeden z najbardziej dotkliwych elementów procedury – zajęcie konta bankowego. Choć wydaje się to środkiem ostatecznym, w praktyce Krajowa Administracja Skarbowa ma prawo z niego skorzystać już na etapie czynności kontrolnych. Jak to możliwe?

W sytuacji, gdy podczas kontroli celno-skarbowej pojawi się uzasadniona obawa, że podatnik może próbować wyprowadzić majątek (np. poprzez przelewy czy sprzedaż aktywów), naczelnik urzędu celno-skarbowego może wydać postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym. To działanie zgodne z ustawą z dnia 23 października 2009 r. o dochodzeniu należności publicznoprawnych, ustawą o KAS oraz Ordynacją podatkową.

W skrócie – jeśli kontrola wykaże, że istnieje ryzyko niewypłacalności lub „zniknięcia” środków, organ skarbowy ma prawo je zablokować. W praktyce wygląda to tak, że:

1. Urząd wysyła żądanie do banku o zabezpieczenie środków.
2. Bank, zgodnie z przepisami, blokuje dostęp do konta.
3. Podatnik zostaje o tym poinformowany i może złożyć zażalenie.

To tzw. zabezpieczenie tymczasowe, które obowiązuje maksymalnie przez 3 miesiące. W tym czasie organy kontrolne muszą wszcząć postępowanie podatkowe lub egzekucyjne.

Jak wygląda procedura zajęcia konta bankowego przez KAS?

Choć całość może brzmieć drastycznie, to procedura zajęcia konta bankowego przez KAS jest ściśle regulowana i wymaga spełnienia kilku warunków. W ramach ramach kontroli celno-skarbowej, możliwe są następujące etapy:

1. Wszczęcie kontroli celno-skarbowej – bez zapowiedzi, na podstawie przepisów.
2. Ujawnienie nieprawidłowości – np. brak deklaracji, fałszywe faktury, nieewidencjonowane transakcje.
3. Ocena ryzyka – organ sprawdza, czy podatnik może próbować uniknąć odpowiedzialności.
4. Zabezpieczenie majątku – decyzja naczelnika urzędu o zablokowaniu konta.

Warto dodać, że kontrola podatkowa prowadzona przez inne organy (np. urzędy skarbowe) nie daje automatycznie takich uprawnień – to wyróżnik służby celno-skarbowej.

Co może zrobić przedsiębiorca w przypadku blokady konta?

Pojawienie się blokady to dla wielu firm poważny problem – brak dostępu do środków oznacza często wstrzymanie działalności. Co robić, gdy KAS zablokuje konto?

• Złożyć zażalenie na postanowienie o zabezpieczeniu do organu wyższego stopnia – w terminie 14 dni.
• Wskazać inne formy zabezpieczenia (np. hipoteka, poręczenie).
• Złożyć korektę deklaracji, jeśli błędy da się naprawić.
• Wnioskować o ograniczenie zakresu zabezpieczenia do kwoty przewidywanej zaległości.

Kluczowe jest tu działanie szybkie, konkretne i najlepiej – z pomocą prawnika. Z mojego doświadczenia wynika, że dobre uzasadnienie zażalenia ma realne szanse powodzenia, zwłaszcza jeśli nie ma ryzyka ukrycia majątku.

Zakończenie kontroli celno-skarbowej – co dalej?

Po przeprowadzeniu pełnych czynności kontrolnych, naczelnik urzędu celno-skarbowego kończy kontrolę celno-skarbową i przekazuje podatnikowi wynik kontroli. Może on zawierać zalecenie do:

• złożenia korekty deklaracji,
• dobrowolnej zapłaty zaległości,
• wszczęcia postępowania podatkowego w przypadku sporu.

Jeśli wszystko przebiegnie zgodnie z przepisami, a podatnik nie będzie unikać kontaktu z organem, sprawę da się często zamknąć bez dramatycznych konsekwencji. Ale jeśli wykryto poważne uchybienia – może być różnie.

Jakie błędy popełniają przedsiębiorcy podczas kontroli?

Nie sposób nie wspomnieć o typowych błędach, które mogą utrudnić przejście przez kontrolę celno-skarbową:

1. Brak współpracy z organem – to prosta droga do pogorszenia sytuacji.
2. Ukrywanie dokumentów – zamiast pomagać, tylko zwiększa ryzyko.
3. Brak aktualnej dokumentacji księgowej – może prowadzić do automatycznego zakwestionowania deklaracji.
4. Ignorowanie terminów – np. nieodpowiadanie na pisma w terminie 14 dni.

Dlaczego warto przygotować się do kontroli celno-skarbowej z wyprzedzeniem?

Bo choć kontrola celno-skarbowa może przyjść znienacka, to skutki jej działań będą już bardzo konkretne. Szczególnie, gdy chodzi o działalność gospodarczą, płynność finansową i możliwość realizacji zobowiązań wobec kontrahentów. Pamiętaj – im lepiej przygotowana dokumentacja, tym mniejsze ryzyko kontrolnych problemów.

Warto też znać swoje prawa – KAS ma obowiązek działać zgodnie z przepisami, nie może „z urzędu” zabierać pieniędzy bez podstawy prawnej. Dlatego tak ważne są: znajomość ustawy, szybkie reakcje i ewentualne zaskarżanie decyzji.

Choć kontrola celno-skarbowa może brzmieć jak armagedon, to nie każda kończy się zajęciem konta. Ale warto mieć świadomość, że Krajowa Administracja Skarbowa ma w rękawie potężne narzędzia, by chronić interesy Skarbu Państwa. Dlatego zawsze warto zachować czujność, regularnie porządkować księgi i – gdy zajdzie potrzeba – skorzystać z pomocy profesjonalisty. Lepiej zapobiegać niż później walczyć o odblokowanie firmowych środków.