Tymczasowe zajęcie towarów przez KAS – prawa i obowiązki przedsiębiorcy w obliczu kontroli celno-skarbowej

Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) dysponuje szerokimi uprawnieniami w zakresie kontroli celno-skarbowej, wśród których szczególnie dotkliwe dla przedsiębiorców jest tymczasowe zajęcie towarów. Procedura ta, choć uregulowana przepisami prawa, często budzi wiele wątpliwości i obaw wśród osób prowadzących działalność gospodarczą. Przedsiębiorca skonfrontowany z funkcjonariuszami dokonującymi zajęcia mienia staje przed szeregiem pytań dotyczących zarówno legalności działań organów, jak i własnych praw oraz obowiązków.

Jako radca prawny specjalizujący się w przestępczości podatkowej, coraz częściej spotykam się z przypadkami klientów, którzy zostali zaskoczeni działaniami KAS i nie wiedzieli, jak właściwie zareagować w momencie zajęcia. Konsekwencje niewłaściwego postępowania mogą być poważne – od przedłużenia procedury po zwiększenie ryzyka poniesienia odpowiedzialności karnej skarbowej. W niniejszym artykule omówię kluczowe aspekty tymczasowego zajęcia towarów, przedstawiając praktyczne wskazówki, jak należy postępować w przypadku kontroli oraz jakie środki prawne przysługują przedsiębiorcy.

Czym jest tymczasowe zajęcie towarów w świetle przepisów prawa?

Tymczasowe zajęcie towarów to środek prawny stosowany przez funkcjonariuszy KAS w ramach prowadzonej kontroli celno-skarbowej. Podstawę prawną stanowi art. 94 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej. Zgodnie z przepisami, funkcjonariusze mogą dokonać zatrzymania towarów, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, że pochodzą z przestępstwa lub przestępstwa skarbowego, zostały nielegalnie wprowadzone na obszar celny UE lub ich obrót jest zabroniony.

Należy podkreślić, że zajęcie ma charakter tymczasowy i może trwać maksymalnie 7 dni. W tym czasie organ kontroli celno-skarbowej powinien podjąć dalsze czynności, takie jak wszczęcie postępowania karnego skarbowego czy podatkowego, lub zwrócić zatrzymane towary właścicielowi, jeśli nie stwierdzi nieprawidłowości.

Procedura ta ma na celu zabezpieczenie dowodów w sprawach o ewentualne naruszenia przepisów podatkowych, celnych czy akcyzowych, a także uniemożliwienie wprowadzenia do obrotu towarów nielegalnych lub niebezpiecznych.

Jakie towary mogą zostać objęte tymczasowym zajęciem przez KAS?

Funkcjonariusze KAS mogą dokonać zajęcia różnorodnych kategorii towarów, jednak muszą istnieć konkretne przesłanki uzasadniające takie działanie. Najczęściej zajęciu podlegają:

• Towary akcyzowe (alkohol, papierosy, paliwa) bez wymaganych znaków akcyzy
• Produkty podrobione, naruszające prawa własności intelektualnej
• Towary pochodzące z przemytu
• Przedmioty pochodzące z przestępstwa
• Towary niespełniające wymogów bezpieczeństwa

Warto zaznaczyć, że tymczasowe zajęcie może objąć nie tylko same towary, ale również dokumentację z nimi związaną, a w niektórych przypadkach środki transportu służące do ich przewozu. Praktyka pokazuje, że organy kontroli celno-skarbowej szczególną uwagę poświęcają branżom podwyższonego ryzyka, takim jak handel paliwami, elektronika czy tekstylia importowane spoza UE.

W jaki sposób przebiega procedura tymczasowego zajęcia towarów?

Procedura tymczasowego zajęcia towarów przez KAS przebiega według ściśle określonych kroków. Rozpoczyna się od legitymowania się funkcjonariuszy i przedstawienia podstawy prawnej kontroli. Następnie sporządzany jest protokół tymczasowego zajęcia, który musi zawierać szczegółowy opis zajętych przedmiotów, podstawę prawną działania oraz pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego.

Funkcjonariusze są zobowiązani do dokładnego zinwentaryzowania zajętych towarów, często z wykorzystaniem dokumentacji fotograficznej. Właściciel otrzymuje kopię protokołu, który stanowi jednocześnie pokwitowanie za zajęte mienie. Jest to niezwykle istotny dokument, który należy starannie przechowywać – będzie potrzebny zarówno przy odbiorze towarów, jak i w przypadku wnoszenia środków zaskarżenia.

Zajęte towary są następnie przewożone i składowane w miejscu wskazanym przez organ KAS, a przedsiębiorca jest informowany o dalszych krokach proceduralnych.

Jakie prawa przysługują przedsiębiorcy podczas tymczasowego zajęcia towarów?

W sytuacji tymczasowego zajęcia towarów przedsiębiorca nie jest pozbawiony ochrony prawnej. Przysługuje mu szereg uprawnień, które warto znać i egzekwować:

• Prawo do otrzymania protokołu tymczasowego zajęcia
• Możliwość wniesienia zażalenia na zajęcie do właściwego dla sprawy sądu
• Prawo do asysty podczas czynności inwentaryzacyjnych
• Możliwość składania wniosków dowodowych i wyjaśnień
• Prawo do profesjonalnej pomocy prawnej na każdym etapie postępowania

W przypadku wystąpienia jakichkolwiek nieprawidłowości podczas kontroli celno-skarbowej, warto skonsultować się z doświadczonym prawnikiem. Kancelaria Kopeć Zaborowski Adwokaci i Radcowie Prawni oferuje kompleksowe wsparcie w zakresie spraw podatkowych i celnych, pomagając przedsiębiorcom skutecznie bronić swoich interesów w konfrontacji z organami KAS.

Co dzieje się z towarem po tymczasowym zajęciu przez KAS?

Dalszy los tymczasowo zajętych towarów zależy od wyników wstępnej analizy przeprowadzonej przez organy KAS w ciągu wspomnianych 7 dni. Możliwe są następujące scenariusze:

Jeśli nie zostaną stwierdzone nieprawidłowości, towary powinny zostać zwrócone właścicielowi. W przypadku potwierdzenia podejrzeń, organ może wszcząć postępowanie przygotowawcze w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, co wiąże się z wydaniem postanowienia o zatrzymaniu rzeczy już nie jako środka tymczasowego, a dowodu w sprawie.

Alternatywnie, organ może również wszcząć postępowanie podatkowe, w ramach którego zajęte towary mogą zostać zabezpieczone na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych. W skrajnych przypadkach, gdy towary stanowią przedmiot pochodzący z przestępstwa lub ich posiadanie jest zabronione, mogą one ulec przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa.

Jak długo może trwać tymczasowe zajęcie towarów przez KAS?

Ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej jasno określa, że tymczasowe zajęcie towarów może trwać maksymalnie 7 dni. Jest to termin nieprzekraczalny, po którym organ musi albo zwrócić zajęte towary, albo podjąć formalne kroki zmierzające do ich dalszego zatrzymania w ramach wszczętego postępowania.

Warto jednak podkreślić, że w praktyce po upływie 7-dniowego terminu towary często nie wracają do właściciela, ponieważ KAS wszczyna postępowanie karne skarbowe, co pozwala na dalsze zatrzymanie mienia już jako dowodu w sprawie. Przedsiębiorca powinien monitorować dotrzymywanie terminów przez organ i reagować w przypadku ich przekroczenia, składając odpowiednie wnioski o zwrot zajętego mienia.

Kontrola celno-skarbowa może trwać znacznie dłużej niż samo tymczasowe zajęcie, co w praktyce oznacza, że rozstrzygnięcie sprawy i ostateczny los towarów mogą pozostawać niewyjaśnione przez wiele miesięcy.

Jakie są najczęstsze błędy organów przy tymczasowym zajęciu towarów?

Praktyka zawodowa pokazuje, że funkcjonariusze KAS podczas wykonywania czynności tymczasowego zajęcia towarów popełniają pewne powtarzające się błędy, które mogą stanowić podstawę do kwestionowania legalności całej procedury:

• Brak właściwego uzasadnienia przesłanek zajęcia
• Nieprawidłowe sporządzenie protokołu (brak dokładnego opisu towarów, nieczytelne podpisy)
• Przekroczenie ustawowego terminu 7 dni bez wszczęcia formalnego postępowania
• Niedostateczne zabezpieczenie zajętych towarów, skutkujące ich uszkodzeniem
• Zajęcie towarów wykraczające poza zakres kontroli celno-skarbowej

Identyfikacja takich nieprawidłowości przez profesjonalnego pełnomocnika może mieć kluczowe znaczenie dla obrony interesów przedsiębiorcy. W niektórych przypadkach może prowadzić nawet do uchylenia całego postępowania i odzyskania zajętego mienia.

Czy można zaskarżyć decyzję o tymczasowym zajęciu towarów?

Przedsiębiorca, którego towary zostały tymczasowo zajęte przez KAS, ma prawo kwestionować tę decyzję. Podstawowym środkiem zaskarżenia jest zażalenie na czynność tymczasowego zajęcia, które składa się do właściwego sądu za pośrednictwem organu, który dokonał zajęcia. Termin na wniesienie zażalenia wynosi 7 dni od dnia doręczenia protokołu.

W zażaleniu należy precyzyjnie wskazać naruszenia przepisów, które miały miejsce podczas zajęcia, oraz przedstawić argumenty przemawiające za niezasadnością takiego działania. Ważne jest również zgromadzenie odpowiedniej dokumentacji potwierdzającej legalne pochodzenie towarów czy spełnienie wymogów formalnoprawnych związanych z ich posiadaniem lub obrotem.

Niezależnie od zażalenia, w przypadku przekroczenia 7-dniowego terminu tymczasowego zajęcia, przedsiębiorca powinien złożyć wniosek o zwrot towarów, a w razie odmowy – rozważyć skargę na bezczynność organu.

Jakie są skutki finansowe tymczasowego zajęcia towarów dla przedsiębiorcy?

Tymczasowe zajęcie towarów może mieć poważne konsekwencje finansowe dla przedsiębiorcy. Przede wszystkim, zatrzymanie towarów oznacza zamrożenie kapitału, który został zainwestowany w ich zakup. W przypadku towarów szybko rotujących czy sezonowych, nawet krótkotrwałe zajęcie może prowadzić do utraty wartości handlowej.

Dodatkowo, przedsiębiorca może ponieść koszty związane z przechowywaniem towarów, jeśli organ KAS stwierdzi nieprawidłowości i zadecyduje o dalszym zatrzymaniu. Koszty te mogą obejmować również transport towarów do miejsca składowania wskazanego przez organ.

W sytuacji gdy towary zostaną uszkodzone podczas zajęcia lub przechowywania, przedsiębiorcy przysługuje prawo do odszkodowania, jednak uzyskanie go często wymaga długotrwałej procedury administracyjnej lub sądowej.

Jak przygotować się na ewentualną kontrolę celno-skarbową i zajęcie towarów?

Przedsiębiorcy powinni być przygotowani na możliwość kontroli celno-skarbowej i potencjalne tymczasowe zajęcie towarów. Kluczowe działania prewencyjne obejmują:

1. Prowadzenie rzetelnej dokumentacji dotyczącej pochodzenia towarów
2. Gromadzenie i archiwizowanie dowodów zakupu, certyfikatów jakości i innych dokumentów potwierdzających legalność obrotu
3. Regularne monitorowanie zgodności działalności z przepisami podatkowymi i celnymi
4. Wypracowanie wewnętrznych procedur na wypadek kontroli
5. Nawiązanie współpracy z profesjonalnym doradcą prawnym specjalizującym się w prawie podatkowym

Dobrze przygotowany przedsiębiorca, posiadający kompletną dokumentację i świadomy swoich praw, ma znacznie większe szanse na sprawne przeprowadzenie kontroli i uniknięcie długotrwałych komplikacji związanych z tymczasowym zajęciem towarów.

Podsumowanie: jak skutecznie bronić swoich praw w przypadku tymczasowego zajęcia towarów?

Tymczasowe zajęcie towarów przez KAS stanowi poważną ingerencję w działalność gospodarczą, jednak przy znajomości przepisów i właściwym postępowaniu, przedsiębiorca może skutecznie minimalizować negatywne konsekwencje takiej sytuacji. Kluczowe znaczenie ma zachowanie spokoju i profesjonalizmu podczas kontroli, dokładna analiza otrzymanych dokumentów oraz niezwłoczne skorzystanie z pomocy specjalisty w dziedzinie prawa podatkowego.

Warto pamiętać, że organy KAS, mimo szerokich uprawnień, są zobowiązane do działania w granicach prawa, a każde naruszenie przepisów może być podstawą do skutecznego zakwestionowania decyzji o zajęciu. Praktyka pokazuje, że przedsiębiorcy świadomi swoich praw i korzystający z profesjonalnego wsparcia prawnego mają znacznie większe szanse na pozytywne rozstrzygnięcie sprawy.

W przypadku zetknięcia się z procedurą tymczasowego zajęcia towarów, warto rozważyć konsultację z doświadczonymi specjalistami z kancelarii Kopeć Zaborowski Adwokaci i Radcowie Prawni, którzy posiadają szerokie doświadczenie w reprezentowaniu klientów w sporach z organami skarbowymi i celno-skarbowymi.